[Kế toán CPA] NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CÁC KHOẢN DOANH THU

1. Doanh thu là lợi ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp ngoại trừ phần đóng góp thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.

2. Doanh thu và chi phí tạo ra khoản doanh thu đó phải được ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp.

– Chỉ giá vốn mới yêu cầu phù hợp với doanh thu. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nguyên tắc phù hợp có thể xung đột với nguyên tắc thận trọng trong kế toán, thì kế toán phải căn cứ vào bản chất và các Chuẩn mực kế toán để phản ánh giao dịch một cách trung thực, hợp lý. Ví dụ khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho hoặc khoản chi phí nguyên vật liệu tiêu hao vượt mức bình thường vẫn được ghi nhận ngay vào giá vốn cho dù chưa bán hàng hóa và chưa phát sinh doanh thu để đảm bảo nguyên tắc thận trọng.

– Các chi phí thời kỳ như chi phí tài chính, chi phí quản lý, bán hàng, chi phí khác được ghi nhận ngay tại thời điểm phát sinh mà không phụ thuộc vào việc có doanh thu hay không. Một số chi phí này chỉ phát sinh khi có doanh thu, ví dụ chi phí môi giới bất động sản là chi phí bán hàng, chỉ phát sinh khi chủ đầu tư bán được bất động sản và ghi nhận cùng kỳ với doanh thu nhưng việc ghi nhận đồng thời không phải là do nguyên tắc phù hợp mà do thời điểm phát sinh trùng nhau 9cos nghĩa là chi phí này có thể phát sinh trước, đồng thời hoặc sau thời điểm ghi nhận doanh thu tùy theo thỏa thuận giữa các bên).

3. Một hợp đồng kinh tế có thể bao gồm nhiều giao dịch. Kế toán phải nhận biết các giao dịch để áp dụng các điều kiện ghi nhận doanh thu phù hợp với quy định của Chuẩn mực kế toán “Doanh thu”. Đối với các giao dịch làm phát sinh nghĩa vụ của người bán ở thời điểm hiện tại và trong tương lai, doanh thu phải được phân bổ theo giá trị hợp lý của từng nghĩa vụ và được ghi nhận khi nghĩa vụ đã được thực hiện.

– Ví dụ một hợp đồng quy định bán hàng dưới hình thức combo (hàng hóa và dịch vụ) thì kế toán phải ghi nhận riêng doanh thu bán hàng (tại thời điểm chuyển giao) và doanh thu cung cấp dịch vụ (tại thời điểm hoặc kỳ cung cấp dịch vụ) theo giá trị hợp lý của từng loại hàng hóa, dịch vụ;

– Một hợp đồng quy định cung cấp nhiều loại dịch vụ (như xây dựng, vận hành…) thì doanh thu phải ghi nhận theo giá trị hợp lý khi từng nghĩa vụ đã được thực hiện

4. Doanh thu phải được ghi nhận phù hợp với bản chất hơn là hình thức hoặc tên gọi của giao dịch và phải được phân bổ theo nghĩa vụ cung ứng hàng hóa, dịch vụ.

– Ví dụ khách hàng chỉ được nhận hàng khuyến mại khi mua sản phẩm hàng hóa của đơn vị (như mua 2 sản phẩm được tặng thêm một sản phẩm) thì bản chất giao dịch là giảm giá hàng bán, sản phẩm tặng miễn phí cho khách hàng về hình thức được gọi là khuyến mại nhưng về bản chất là bán vì khách hàng sẽ không được hưởng nếu không mua sản phẩm. Trường hợp này giá trị sản phẩm tặng cho khách hàng được phản ánh vào giá vốn và doanh thu tương ứng với giá trị hợp lý của sản phẩm đó phải được ghi nhận.

– Ví dụ: Trường hợp bán sản phẩm, hàng hóa kèm theo sản phẩm, hàng hóa, thiết bị thay thế (phòng ngừa trong những trường hợp sản phẩm, hàng hóa bị hỏng hóc) thì phải phân bổ doanh thu cho sản phẩm, hàng hóa được bán và sản phẩm hàng hóa, thiết bị giao cho khách hàng để thay thế phòng ngừa hỏng hóc. Giá trị của sản phảm, hàng hóa, thiết bị thay thế được ghi nhận vào giá vốn hàng bán.

5. Doanh thu, lãi hoặc lỗ chỉ được coi là chưa thực hiện nếu doanh nghiệp còn có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ trong tương lai (trừ nghĩa vụ bảo hành thông thường) và chưa chắc chắn thu được lợi ích kinh tế. Việc phân loại các khoản lãi, lỗ là thực hiện hoặc chưa thực hiện không phụ thuộc vào việc đã phát sinh dòng tiền hay chưa.

Các khoản lãi, lỗ phát sinh do đánh giá lại tài sản, nợ phải trả không được coi là chưa thực hiện do tại thời điểm đánh giá lại, đơn vị đã có quyền đối với tài sản và đã có nghĩa vụ nợ hiện tại đối với các khoản nợ phải trả, ví dụ: Các khoản lãi, lỗ phát sinh do đánh giá lại tài sản mang đi góp vốn đầu tư vào đơn vị khác, đánh giá lại các tài sản tài chính theo giá trị hợp lý, chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ… đều được coi là đã thực hiện.

6. Doanh thu không bao gồm các khoản thu hộ bên thứ ba, ví dụ:

– Các loại thuế gián thu (thuế GTGT, thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường) phải nộp;

– Số tiền người bán hàng đại lý thu hộ bên chủ hàng do bán hàng đại lý;

– Các khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán đơn vị không được hưởng;

– Các trường hợp khác.

Trong một số trường hợp, việc xác định một khoản được coi là thu hộ hoặc hoặc không phải là thu hộ có thể gặp khó khăn, Ví dụ khách hàng book phòng tại khách sạn thông qua trang Web trực tuyến. Trường hợp này, việc trang Web có được coi là thu hộ cho khách sạn hay không phụ thuộc vào hợp đồng giữa khách sạn và trang Web. Nếu mức thu từ khách hàng là do khách sạn quyết định và trang Web chỉ được hưởng hoa hồng trên số thu thì đây là giao dịch thu hộ. Tuy nhiên, nếu khách sạn chỉ quy định số tiền nhận được còn trang Web có quyền quyết định giá đối với khách hàng thì thực chất đây là giao dịch mua đứt bán đoạn, trang Web không kế toán số tiền thu được từ khách hàng là khoản thu hộ khách sạn mà phải ghi nhận doanh thu đối với số tiền đó và số tiền trả cho khách sạn phải được ghi nhận là chi phí (mà không phụ thuộc vào việc trang Web có trực tiếp kinh doanh dịch vụ khách sạn hay không).

Trường hợp các khoản thuế gián thu phải nộp mà không tách riêng ngay được tại thời điểm phát sinh giao dịch thì để thuận lợi cho công tác kế toán, có thể ghi nhận doanh thu trên sổ kế toán bao gồm cả số thuế gián thu nhưng định kỳ kế toán phải ghi giảm doanh thu đối với số thuế gián thu phải nộp. Tuy nhiên, khi lập Báo cáo tài chính, kế toán bắt buộc phải xác định và loại bỏ toàn bộ số thuế gián thu phải nộp ra khỏi các chỉ tiêu phản ánh doanh thu gộp.

7. Thời điểm, căn cứ để ghi nhận doanh thu kế toán và doanh thu tính thuế có thể khác nhau tùy vào từng tình huống cụ thể. Doanh thu tính thuế chỉ được sử dụng để xác định số thuế phải nộp theo luật định. Doanh thu ghi nhận trên sổ kế toán để lập Báo cáo tài chính phải tuân thủ các nguyên tắc kế toán và tùy theo từng trường hợp không nhất thiết phải bằng số đã ghi trên hóa đơn bán hàng.

8. Khi luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các đơn vị hạch toán phụ thuộc trong nội bộ doanh nghiệp, tùy theo đặc điểm hoạt động, phân cấp quản lý của từng đơn vị, doanh nghiệp có thể quyết định việc ghi nhận doanh thu tại các đơn vị nếu có sự gia tăng trong giá trị sản phẩm, hàng hóa giữa các khâu mà không phụ thuộc vào chứng từ kèm theo (xuất hóa đơn hay chứng từ nội bộ). Khi lập Báo cáo tài chính tổng hợp, tất cả các khoản doanh thu giữa các đơn vị trong nội bộ doanh nghiệp đều phải được loại trừ.

9. Doanh thu được ghi nhận chỉ bao gồm doanh thu của kỳ báo cáo và được ghi nhận khi lợi ích thu được là tương đối chắc chắn. Vì vậy, không được trích trước khoản giảm trừ doanh thu, khi đã xác định được số phải giảm trừ thì phải điều chỉnh ngay vào doanh thu trong kỳ và tuân thủ quy định của Chuẩn mực các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán.

Bản tin này chỉ mang tính chất tham khảo, không phải ý kiến tư vấn cụ thể cho bất kì trường hợp nào.

Đăng kí để nhận bản tin từ Gonnapass

Liên hệ tư vấn dịch vụ Kế toán – Thuế – Đào tạo: Ms Huyền – 094 719 2091

Tham khảo dịch vụ tư vấn từng lần – giải quyết các nỗi lo rủi ro thuế

Mọi thông tin xin liên hệ:

Công ty TNHH Gonnapass

Phòng 701, tầng 7, toà nhà 3D Center, số 3 Duy Tân, P Dịch Vọng Hậu, Q Cầu Giấy, TP Hà Nội

Email: hotro@gonnapass.com

Facebook: https://www.facebook.com/gonnapassbeyondyourself/

Group Facebook chia sẻ mẫu biểu: https://www.facebook.com/groups/congvanketoan

Group Zalo chia sẻ miễn phí: https://zalo.me/g/xefwrd200

Website: https://gonnapass.com